LINGUA LATINA NOVA

Familia familia, -ae f. = domus, gens; omnēs quī ūnā habitant Rōmāna est est = verbum "esse," 3ª persōna singulāris; "exsistit". Marcus Marcus, -ī m. = nōmen proprium virī Rōmānī pater pater, patris m. = vir quī līberōs habet; caput familiae est. Iulia Iulia, -ae f. = nōmen proprium mulieris Rōmānae mater mater, matris f. = mulier quae līberōs habet; uxor patris est. Familia multum amōrem et fidēlitatem habent. Marcus uxōrem suam amāt, et Iulia marītum cūrat. Familia est cor vītae Rōmānae.

Filius filius, -iī m. = puer quī patrem et matrem habet Marcī est. Nōmen filiī Lūcius Lūcius, -iī m. = nōmen proprium puerī Rōmānī est. Lūcius est puer fortis et sapiens. Filia filia, -ae f. = puella quae patrem et matrem habet Marcī Giulia Giulia, -ae f. = nōmen proprium puellae Rōmānae est. Giulia est puella pulchra et gaudēns. Lūcius et Giulia in hortō lūdunt et patrem mātremque amant. Familia in atriō magnificō vīllae habitat flōrēsque et lūmina videt.

Domus domus, -ūs f. = aedificium ubi familia habitat; vīlla Marcī magna et pulchra est, mūrīs albīs et tēctō robusto. Ātrium ātrium, -iī n. = pars centrālis domūs; locus lūminōsus est cor et pulmo domūs. In ātriō familia cēnat et convenit, et lūmina pulchra per fenestras intrānt. Hortus hortus, -ī m. = locus viridis post domum; plantae crēscunt est post domum, unde flōrēs fragrantēs oriuntur. In hortō piscīna refrigerans aquam et fontes lūcidī habent.

Servus servus, -ī m. = homō quī dominō servit; nōn līber prīncipālis in domō Marcī est. Nōmen servī Titus Titus, -ī m. = nōmen proprium servī; fīdēlis et labōriōsus est. Titus cibum parāre, aquam portāre, et hortum colere sōlet. Omnēs diēs labōrat et Marcus eī fidit. Serva serva, -ae f. = fēmina quae dominō servit; ancilla pulchra et vīvāx Daphnē Daphnē, -ēs f. = nōmen proprium servae; dīligēns est. Daphnē vestēs lavat, domum pūrgat, et ātrium flōribus ornāt. Titus et Daphnē inter sē amīcī sunt.

Lūcius in scholā schola, -ae f. = locus ubi magister discipulōs docet est, ubi multī discipulī conveniunt. Magister magister, -trī m. = vir quī discipulōs docet; doctor est vir sapientissimus, sevērus sed iustus. Magister linguam Latīnam et lībrōs antiquōs docet, vel per multās horas. Discipulī discipulus, -ī m. = puer quī in scholā discit; alumnus assiduē Latīnē legunt, scrībunt, et recitant. Lūcius amāt magistrum suum et studiōsus omnia discere cupit.

Lūcius libellum libellus, -ī m. = liber parvus; tabula cērāta cērātum tenet, cuius tabulae mollēs sunt ut litterae stīlō scrībant. In libellō discipulī litterās pulchrās scrībunt cum stilō acūtō, et postea tabulam lēvī digitō ēfflant ut dēleant. Magister sevērē dīcit: "Discite!" discite! = imperātīvus plūrālis verbī "discere"; studēte! "Legite!" "Scrībite!" Lūcius cum animō dīligenter studet et verba Latina memoriae mandat.

Forum forum, -ī n. = platea pūblica; locus ubi cīvēs conveniunt Rōmānum est locus celeberrimus et vīvacissimus vītae urbānae. In forō multī industriōsī mercātōrēs mercātor, -ōris m. = vir quī rēs vendit et emit; negōtiātor labōrant et clamorēs faciunt. Mercātōrēs pānem frāgrantem, vīnum nōbile, oleās praecīōsas vendunt. Cīvēs cīvis, -is m./f. = habitātor cīvitātis; homō līber cotīdiē ad forum veniunt ēmendī et sociāndī causā. Forum est pulmo cīvitātis.

Marcus ad forum cum pecūniā pecūnia, -ae f. = argentum, nummus; dēnāriī venit et mercem quaerit. "Quantum cōnstat pānis?" rogat mercātōrem stāntem ante tabellam. Mercātor sapiens respondet: "Dēnārius ūnus, domine—pānem optimum." Marcus pānem recēntem emit emere, emō = comparāre; accipere pretiō datō et oleās pretiōsās quoque sēlēgit. Pecūniam dat et mercātor rīdet. Deinde Marcus cum uxōre pānem tenet et gaudēns domum it.

Familia Marcī ad thermās thermae, -ārum f. pl. = balneae pūblicae; locus aquae calidae magnificās venit, ubi centēnae persōnae conveniunt. Thermae thermae = locus ubi Rōmānī lavantur et relaxant sunt palātium aquāe, locus ubi multī Rōmānī corpus lavant et animam relaxant, inter amīcōs sodātēsque. Prīmō prīmō = adverbium; initiō, in prīncipiō Rōmānī in aquā frīgidā et crīspā lavantur ut corpus praeparent.

Deinde deinde = adverbium; tum, posteā, posthāc in aquā tepidā molliuntur et dēlīciīs sedent, corpus voluptāte luxūriante. Postrēmō postrēmō = adverbium; dēnique, ad fīnem in aquā calidissimā et odōrifērā relaxant, tensī ōnera dēpōnunt. Servī attentī unguentum unguentum, -ī n. = oleum odōrātum; essentia fragrantis pretiōsum offerunt, quō cīvēs sē perfūmant. Thermae sunt cor et cōnsilium vītae sociālis Rōmānae—locus sapientiae et amīcitiae.

Prandium prandium, -iī n. = meridiāna cēna; cibus principālis meridiem est. Familia Marcī in tricliniō triclinium, -iī n. = sala cibaria cum tribus cubilis convenit. Trēs cubilia cubile, -is n. = lectus reclinātōrius; couch ad mēnsas mēnsa, -ae f. = tabula cibaria; mensa tabulāreās positae sunt. Marcus et Iulia in cubili prīmō recumbunt. Lūcius et Giulia in cubilibus secundō et tertiō sedent.

Cibus cibus, -ī m. = ēsca; alimentum multus in mēnsā fertur. Pānis pānis, -is m. = frūmentum coctum; bread albidus, caro caro, carnis f. = fērtilae animālis; carne recēns, et oleae virides mēnsae praeparantur. Vīnum vīnum, -ī n. = liquor ūvārum fermentātus nōbile in pocūlis potātur potāre, potō = bibere; drink (passive: potātur = is drunk) . Titus et Daphnē cibum servīunt servīre, servīō (4ª) = administrāre; ministrāre cum diligentiā. Familia gaudēt!

Marcus Lūcium et Giuliam in hortum hortus, -ī m. = locus hortensis; garden (already known, new context) ducit. In hortō multae flōrēs flōs, flōris m. = pars colorāta plantae; flower et plantae crescunt. Rosae rosa, -ae f. = flōs rubicundus et odōrātus; rose rubrae ruber, -bra, -brum = cōlōris sanguinis; red et pulcherrimae sunt. Lilia lilium, -iī n. (pl. lilia) = flōs albus elegāns; lily alba albus, -a, -um = cōlōris nivium; white et candidissima flōrent. Omnia flōrēs odorant odōrāre = fragrantiam emittere; to scent suāve!

Apēs apis, -is f. = insectum flōrēs laborāns; bee in flōribus laborant. Multae apēs labōrant labōrāre (1ª) = labōrem facere; to work (already known, reinforced) ut mēllem et cēram colligant. Odor odor, -ōris m. = fragrantia plantārum; scent flōrum suavissimus est. Lūcius et Giulia odorem odōrem = accusātīvus singulāris; accusative singular sentiunt et gaudent. Hortus pāx et quiēs est!

Marcus Lūcium ad amphitheātrum amphitheātrum, -ī n. = arenārius locus spēctāculōrum; amphitheater portat. Multae centēnae spectātōrēs sedent. In arenā arenā, -ae f. = sabulōsus fundus lūdorum; arena duo gladiātōrēs gladiātor, -ōris m. = vir armātus prō ludiō pugnāns; gladiator fortissimi stant. Prīmus gladium gladius, -iī m. = arma acūta metallica; sword et scūtum tenēt. Secundus trīdēntem et rēte habet. Multa arma arma, -ōrum n. = ferramenta pugnatica; weapons videntur!

Pugna pugna, -ae f. = conflictus armātus; battle/fight ferōx incipit! Gladiātōrēs pugnant pugnāre (1ª) = bellum gerere; to fight cum virtūte et fortitūdine. Lūcius spectāclum māximum vīdit. Tandem prīmus gladiātor vicīt vincere, vincō (3ª) = superāre; vincere (Perfect: vicīt) et secundus cecidit cadere, cadō (3ª) = dēlābī; fall (Perfect: cecidit) ! Multitūdō clamāvit et victōria victōria, -ae f. = superātiō; victory celebrāta est!

Familia Marcī ad templum templum, -ī n. = locus sacer deōrum; temple magnum venit. In templō deus deus, -ī m. = nūmen caeleste; god Iuppiter aureus stāt. Mūrōs marmorēōs et columnās altās vidēnt. Omnia sacra sacrum, -ī n. = rēs piīs; sacred thing et pulchra sunt. Pietās pietas, -ātis f. = reverentiam religiōsa; piety in corde omnium habitāt. Familia pia pius, -a, -um = dēvōtus religiōsus; pious et reverēns est.

Sacerdōs sacerdōs, -ōtis m./f. = vir/mulier deōs cōlit; priest in albīs vestībus ad āram ara, -ae f. = locus sacrificiālis; altar venit. Flōrēs, thuris, et incēnsum sacerdōs dōnat dōnāre (1ª) = dedicāre; offerunt; to offer . Sacrificium sacrificium, -iī n. = munus deis dātum; sacrifice ad deōs deī (pl.) = divinitātēs; gods fertur. Omnes adorant adorāre (1ª) = ōrāre et reverērī; to worship ! Fumus incēnsī caelum ascendit!

Nox nox, noctis f. = tempus tenebrae; night advenīt. Marcus, Iulia, Lūcius et Giulia in cubiculīs cubiculum, -ī n. = camera domūs; bedroom veniunt. Lūcius in lectō lectus, -ī m. = strāmentum cubīle; bed linīs mollibus cubat. Titus lucernās exstinguīt exstinguere (3ª) = lūcem tollere; to extinguish . Somnus somnus, -ī m. = quiēs corpōris; sleep ad omnēs venit. Familia dormit dormīre (4ª) = somnum capere; to sleep tranquillē et cōntentē.

Familia in tēctō villae stat et caelum nocturnum spectant. Lūna lūna, -ae f. = satellēs terrestris; moon lucidissima in caelō lūcet. Centēnae stellae stella, -ae f. = corpus caeleste; star micant et splendent. Quiēs quiēs, -ētis f. = tranquillitās; peace/rest in corde omnium habitat. Omnia capitula finīta sunt! Nunc quiēscimus quiēscere (3ª) = pācem habēre; to rest et amāmus hanc nostram familiam et linguam Latīnam!

MARCUS: "Salve! Panem habēsnehabēsne = do you have? (2nd sg.)?"

MERCĀTOR: "Ita! Habeo multummultum = much (accusative neuter). Panis bonus, recēns!"

MARCUS: "Quanti pretiumpretium = price est?"

MERCĀTOR: "Duos denāriōsdenāriōs = denarii (Roman coins). Sed tū amīcus bonus, solum ūnumūnum = one!"

MARCUS: "Grātiās! Hic est! ValeVale = Farewell, amīce!"

MERCĀTOR: "Vale, Marce!"

IULIA: "Magister, quidquid = what est 'rosa'?"

MAGISTER: "Rosa est flōsflōs = flower pulchra. Habēs colorēs: ruber, albus, rubeusrubeus = reddish."

IULIA: "Ubi crēscit?"

MAGISTER: "In hortīshortīs = gardens (ablative) Rōmānōrum. Et ōdorōdor = scent suāvis!"

IULIA: "Grātiās, magister! Nunc intellegō!"

GAIUS: "Ō Cāius! Te videō post decem diēs!"

CAIUS: "Ita! Quid tē dēlectatdēlectat = delights (3rd sg.)?"

GAIUS: "Aqua calida! Corpuscorpus = body meum lassuslassus = weary/tired est post labōrem."

CAIUS: "Ita, ita! Sed numquid familia tuā benebene = well valet?"

GAIUS: "Optima! Mea uxor cēnam optimam parāvit."

CAIUS: "Fortūnātus es!"

VIĀTOR: "Salve! UbiUbi = Where est forumforum = marketplace/forum?"

CIVIS: "Illā viā dextrādextrā = to the right. Post decem minūtās, vidēbis templumtemplum = temple magnum."

VIĀTOR: "Et post templumtemplum = temple?"

CIVIS: "Tunc prōcede directēdirectē = straight. Forum est ibi!"

MARCUS: "AvunculeAvuncule = Innkeeper/uncle! Habes cibum?"

CAUPŌ: "Ita! Habeo carnemcarnem = meat, panem, oleumoleum = olive oil."

MARCUS: "Da mihi omniaomnia = all et vīnumvīnum = wine!"

CAUPŌ: "Ecce! Bene dēgustā!"

MARCUS: "Avē, paterpater = father; head of family! Quid hodiē agisagis = you do/are doing (2nd sg. present)?"

GAIUS: "Avē, fīlīfīlī = my son; vocative cāre! In forō labōrāvī tōtum diem. Mercātōrēsmercātōrēs = merchants (nominative plural) et cīvēscīvēs = citizens (nominative plural) vēnērunt. Nunc quiēs bonabona = good/well; feminine nominative est. Ubi mātermāter = mother tuā?"

MARCUS: "Māter in culināculinā = kitchen (feminine locative) est. Cēnam parātparāt = prepares (3rd sg. present). Ecce! Venit Iulia quoque!"

IULIA: "Salve, pater! Salve, frāterfrāter = brother (masculine nominative)! Ego ā magistrā venio. Hodie verbum 'amare' didicīdidicī = I learned (perfect 1st sg.). Amo linguam Latīnam!"

LIVIA: "Venio ex culināculinā = kitchen (from kitchen)! Cēna est prōxima. Omnes sedētesedēte = sit down; imperative 2nd plural ad tricliniumtriclinium = dining room (neuter nominative). Vīnum et aqua habēmushabēmus = we have (1st pl. present)."

MARCUS: "Māter mea, ars tuā optimā est! Prandiumprandium = meal (neuter nominative) semper dēliciosumdēliciosum = delicious (neuter nominative) est."

LIVIA: "Grātias, meus fīlī! Labor in dōmōdōmō = home (feminine ablative) est ars vera. Nunc, omnes, nārrāte dē diē!"

LŪCIUS: (servus vetus) "Convīviumconvīvium = feast (neuter nominative) tuum amāvimusamāvimus = we loved (perfect 1st pl.), Livia! Tū verē magistrāmagistrā = mistress (feminine nominative) bonitātis es!"

IULIA: "Pater, ĪbisneĪbisne = Will you go? (future 2nd sg.) in forum crās?"

GAIUS: "Ita, fīlia meā. Sed dōmum ad vesperamvesperam = evening (feminine accusative) redībōredībō = I will return (future 1st sg.). Tunc vōbīscum studēbimusstudēbimus = we will study (future 1st pl.). Marcus—dē Latīnā mē docē!"

MARCUS: "Libenter, pater! Linguā Latīnā est immortālis!"

Haec est vīta Rōmāna—familia simul, cōnloquium, cēna, studium, amor, et sapientia quotīdiē.